Choroby odkleszczowe u psa - borelioza

Z reguły kleszcze żerują od wczesnej wiosny do późnej jesieni. Jednak stosunkowo krótka i łagodna zima sprawia, że sezon na kleszcze rozpoczyna się znacznie wcześniej, o czym pisaliśmy już w artykule o mitach na temat kleszczy. Mimo to, nadal wielu opiekunów lekceważy regularne zabezpieczanie swoich pupili preparatami o działaniu przeciwpasożytniczym, narażając tym samym swojego podopiecznego i siebie na duże niebezpieczeństwo. Pamiętajmy, że większość gatunków kleszczy, jakie występują w Polsce, może pasożytować zarówno na zwierzętach, jak i na ludziach. Z roku na rok przybywa także kleszczy, które są wektorami groźnych chorób. Wśród najczęściej występujących chorób odkleszczowych można wymienić: babeszjozę, boreliozę, anaplazmozę i inne. W niniejszym artykule przedstawiona zostanie borelioza u psa. Podpowiemy jak ją diagnozować, jak leczyć oraz jak się skutecznie przed nią zabezpieczyć.

Choroby odkleszczowe u psa - borelioza wywołana przez krętki

Choroby odkleszczowe u psów występują niestety bardzo powszechnie. Najpopularniejszą z nich jest borelioza, nazywana również chorobą z Lyme lub boreliozą z Lyme (od miejscowości Old Lyme w USA, w której w 1975 roku po raz pierwszy odnotowano kilkanaście przypadków zakażenia bakterią boreliozy). Boreliozę u psów wywołują bakterie przynależące do krętków rzędu Spirochaetales, rodziny Spirochaetaceae, rodzaju Borrelia, gatunku Borrelia burgdorferi. Spośród występujących w Polsce kleszczy pasożytujących u psów, wektorem boreliozy może być kleszcz pospolity (Ixodes ricinus) oraz kleszcz jeżowy (Ixodes hexagonus). Według szacunków, już co trzeci kleszcz może być nosicielem tej choroby. Do zakażenia kleszcza krętkami dochodzi w trakcie pobierania krwi od zakażonego zwierzęcia będącego rezerwuarem krętków (dzikie gryzonie i ptaki). Aby doszło do zakażenia psa boreliozą, kleszcze muszą żerować na ciele zwierzęcia około 16-24 godzin. Jednak po tym czasie raczej nie zaobserwujemy objawów boreliozy u psów.

Borelioza u psów - jak zdiagnozować chorobę u psa?

Aby zdiagnozować boreliozę u psów konieczne jest wykonanie badań laboratoryjnych, najczęściej przy użyciu metody immunofluorescencji i serologicznej. Dzięki tym testom możliwe jest wykrycie przeciwciał już po około 4–6 tygodniach od momentu zakażenia (czasem jeszcze przed wystąpieniem objawów klinicznych). Diagnostykę serologiczną utrudnia jednak stosowanie szczepionek przeciwko boreliozie, z uwagi na występowanie przeciwciał poszczepiennych w organizmie zwierzęcia. Poza tym jednorazowe określenie poziomu przeciwciał nie jest wystarczające do postawienia diagnozy, dlatego konieczne jest powtórzenie badań w celu określenia wzrostu przeciwciał względem poprzedniego badania. Obecnie możliwe jest wykonanie szybkiego testu, który pozwala na oznaczenie obecności bakterii krętka w samym kleszczu – o ile został zachowany do badania. W ten sposób możemy samodzielnie sprawdzić, czy nasz krwiopijca był wektorem boreliozy. Aby móc zdiagnozować boreliozę u psa konieczne jest:

• stwierdzenie żerowania kleszcza na zwierzęciu,
• wystąpienie objawów klinicznych typowych dla boreliozy,
• pojawienie się szybkiej reakcji na zastosowane leczenie psa
• dodatni wynik testów serologicznych.

Objawy boreliozy u psa

Zdarza się, że borelioza przebiega bezobjawowo, bowiem symptomy choroby występują jedynie u około 5% zakażonych psów. Czasem jednak objawy boreliozy u psów są podobne do innych chorób. W związku z tym choroba z Lyme jest niezwykle podstępna, trudna w diagnozowaniu i leczeniu. Pierwsze objawy boreliozy u psa mogą pojawić się po około 2–5 miesiącach od momentu zakażenia. W przeciwieństwie do boreliozy u ludzi - u psów bardzo rzadko występuje rumień wędrujący, co wynika z pigmentacji skóry zwierzęcia oraz obecności sierści. Natomiast wśród objawów mogących świadczyć o zakażeniu boreliozą wymienia się:

• wysoką gorączkę,
• brak apetytu,
• osowiałość,
• bolesność i powiększenie węzłów chłonnych (głównie pachwinowych, podłopatkowych),
• złe samopoczucie (trwające od kilku dni do kilku miesięcy).

Z czasem mogą także wystąpić:

• obrzęki stawów (będące rezultatem zajęcia i zapalenia jednego, bądź kilku stawów),
• okresowe, powracające kulawizny
• kłopoty z poruszaniem się.

Jednak kulenie u psa bywa zdradliwe, ponieważ może trwać kilka dni i samoistnie ustępować, by powrócić po kilku tygodniach. Nieraz pojawiają się objawy neurologiczne, takie jak drgawki, porażenie nerwów twarzowych, padaczka, zmiany zachowania (np. agresja). U psów, u których zdiagnozowano boreliozę sporadycznie stwierdza się zapalenie mięśnia sercowego, z blokiem serca oraz stany zapalne nerek (te ostatnie najczęściej u psów ras labrador i golden retriever).

Leczenie boreliozy u psa - długotrwałe i nie zawsze skuteczne

Leczenie boreliozy u psa polega na długotrwałej kuracji antybiotykami. Lekarz weterynarz zwykle zaleca podawanie doksycykliny oraz amoksycyliny (przez 28 dni), stosowanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych oraz suplementację witaminy B. Należy pamiętać, że zastosowane leki mają na celu jedynie spowolnienie degradacji stawów, zmniejszenie dolegliwości bólowych i złagodzenie objawów choroby, jednak najczęściej nie eliminują krętków z organizmu zwierzęcia i nie gwarantują pełnego wyleczenia. Właśnie dlatego zamiast leczyć, warto zapobiegać boreliozie u psów przeprowadzając szczepienia ochronne i stosując odpowiednią profilaktykę przeciwkleszczową.

Jak chronić psa przed boreliozą? Najlepsza profilaktyka!

Objawy chorób odkleszczowych u psa, w tym boreliozy nie są charakterystyczne, podobne symptomy mogą występować także w innych jednostkach chorobowych. Właśnie dlatego często nie pozwalają na postawienie trafnej diagnozy w odpowiednio szybkim czasie. Ponadto okres od wystąpienia zakażenia do pojawienia się pierwszych oznak choroby jest na tyle długi, że pierwsze symptomy obserwujemy dopiero wtedy, gdy choroba zaczyna powodować już poważne dolegliwości. Dlatego chcąc uniknąć schorzeń odkleszczowych niebezpiecznych dla zdrowia i życia naszych pupili, pamiętajmy o profilaktyce przeciwkleszczowej. W walce z boreliozą u psów najskuteczniejsze jest stosowanie przez cały rok preparatów odstraszających kleszcze (w postaci oprysków całego ciała, typu spot-on na kark psa, tabletek i obroży antykleszczowych) oraz szczepień ochronnych przeciwko boreliozie. Wszystkie te sposoby nie zapewniają jednak stuprocentowej ochrony, dlatego po każdym spacerze warto dokładnie obejrzeć pupila. W razie znalezienia kleszcza - należy go niezwłocznie usunąć pęsetą lub za pomocą specjalnego przyrządu do usuwania kleszczy.

Piśmiennictwo:

Mizak Z.: Borelioza u ludzi i psów. “Życie Weterynaryjne” 2004, 79(9)
Zyngier W.: Borelioza u psów, 2008, www.vetpol.org.pl, dostęp: 10.10.2020r.

Autor: Marta Szwajkiewicz-Puza